Kasteel Lexhy bevindt zich in Horion-Hozémont, op 16 km westelijk van Luik. Horion-Hozémont werd, samen met Bierset, Grâce-Berleur, Hollogne-aux-Pierres en Velroux, bij Grâce-Hollogne gevoegd.

Horion-Hozémont bestond vroeger uit drie aparte heerlijkheden : de heerlijkheid Horion, die aan de abdij van Stavelot toebehoorde; de heerlijkheid Hozémont, die in leen werd gehouden van het feodaal hof van Stavelot en de heerlijkheid Lexhy, die reeds in de achtste eeuw bestond (volgens geschiedschrijver Jean d’Outremeuse werd de sterkte van Lexhy toen vernield). Er was te Lexhy een gerechtshof waaraan Rouveroy, dat van de heerlijkheid Lexhy deel uitmaakte, onderhorig was.

De eerste belangrijke vermelding van Lexhy wordt gedaan in de huwelijksakte van Libert de Warfusée met Agnès d’Awirs. Aan die heer van Lexhy is een legende verbonden:

Na het overlijden van zijn echtgenote ontsloeg Libert de Warfusée al zijn personeel en maakte van zijn burcht een kluis. Op zekere dag droeg hij in de kasteelkapel de mis op en het belgerinkel voor de konsekratie werd opgevangen door een eenzame ruiter, die daar toevallig voorbijkwam. Nieuwsgierig stapte de vreemdeling de kapel binnen en, getroffen door de sereniteit van de plaats, zonk hij op zijn knieën neer en bad. De heer van Lexhy zag onmiddellijk dat hij met een edelman te doen had en verleende hem gastvrijheid, die dankbaar aanvaard werd. Na het avondmaal zaten beide edellieden gezellig te keuvelen en bleek dat de onbekende ruiter niemand minder was dan Raes de Dammartin, een vooraanstaand Frans edelman, die zelfs verwant was met de Capetingers (het Franse koningshuis). Libert de Warfusée schonk nadien de hand van zijn dochter, Alix de Warfusée (dé belangrijkste erfgename uit het Haspengouwse), aan graaf Raes de Dammartin. Of, hoe een legendarisch klingelend belletje wonderen kan verrichten.

De omstandigheden waarop Raes en Alix mekaar vonden moeten uiteraard als legende gezien worden, maar het is wel een feit dat beiden — op welke wijze zij mekaar ontmoetten is niet geweten — toch een paar vormden.

Graaf Raes de Dammartin en Alix de Warfusée kregen twee zonen, die als de stamvaders mogen beschouwd worden van de hoogste Luikse adel. De jongste zoon, Hugues, noemde zich de Lexhy en vestigde zich in de oude burcht. Van hem stammen o.a. ook de Haspengouwse ridderfamilies Awans en Waroux af, die zich in 1296 — omwille van de schaking van een vrouw door een telg uit het geslacht Waroux — in een bloedige strijd stortten. Die bloedvete duurde bijna 40 jaar, en vrijwel alle Haspengouwse families namen er aan deel. Aan beide zijden werden grote verliezen geleden, o.a. in de Slag bij Donmartin door de Waroux en in de Slag bij Hoeselt door de Awans. Uiteindelijk werd in 1335 de verzoening bezegeld door de instelling van een tribunaal van twaalf ridders.

Van het kasteel van Lexhy werd opnieuw gewag gemaakt in de 15de eeuw, toen het in het bezit kwam van de familie de Kerkhem. …

Lees verder over kasteel Lexhy in “Van Kasteel naar Kasteel deel 10″ door Paul Arren.