Het kasteel van Acoz ligt in het gelijknamige Henegouwse plaatsje, op 9,5 km van Charleroi. Met de gemeentefusie van 1977 werd Acoz, samen met Gougnies, Joncret, Loverval en Villers-Poterie bij Gerpinnes gevoegd.

De heerlijkheid Acoz werd op 15 oktober 1549 aangekocht door Jean Marotte, oudste van acht kinderen van Nicolas Marotte (+ 1548), heer van Arbre; burgemeester van Namen; enz., en van Richarde le Couvreur. Jean Marotte (+ 3 december 1582), heer van Boussu-en-Fagne; baljuw van Marcinelle, Châtelet en Couvin; enz., huwde met Marie de Henry (+ Luik 25 januari 1584), dochter van Mathieu de Henry, meier van Châtelet; enz., en van diens eerste vrouw Jeanne de Niquet. Het echtpaar Marotte-de Henry zorgde voor elf kinderen :

— Jean (+ 20 augustus 1625), heer van Boussu-en-Fagne; grootbaljuw van Couvin; enz., trouwde — op 25 juli 1575 — met Marguerite de (of le) Sire (+ 5 augustus 1611), weduwe van François van den Hofstadt, heer van Bornival; enz.;

— Antoine, die opvolgde in Acoz;

— Winand (+ 21 juli 1623), licentiaat in de rechten; kanunnik van de Sint-Lambertuskatedraal in Luik; enz.;

— Nicolas, heer van Fosteau; enz., was getrouwd met Agnès Tabolet, dochter van Lambert Tabolet, burgemeester van Dinant …/…

Antoine Marotte bekwam — op 23 juli 1586 — van Filips II, koning van Spanje; graaf van Namen; enz., de samenvoeging van al zijn bezittingen in Acoz tot één volledige heerlijkheid, met lage, middelbare en hoge rechtsmacht onder één schepenbank. Hij huwde — op 10 juli 1580 in Châtelet — met Françoise du Jardin, kanunnikes van Donain; enz., dochter van Guillaume du Jardin, heer van Wodecq, Hérinnes; enz., en van Anne Buydens, genoemd Macquelrève. Antoine Marotte, opperbaljuw en meier van Châtelet; enz., werd, samen met zijn echtgenote, verpletterd onder de brokstukken toen hun woning in Châtelet op 4 december 1590 instortte. Uit hun echtverbintenis sproten vier kinderen …/…

Het kasteel «du Val de Beaulieu» ligt aan de Avenue du Château van het Henegouwse plaatsje Attre. Tijdens het «Ancien Régime» vormden Attre en het aangrenzende Arbre (nu onder Ath) één enkele heerlijkheid.

Ridder Wido van Attre werd vernoemd van 1210 tot 1222. Eén van de volgende eigenaars van het goed was Willem de Lalaing, die op 17 september 1411 een vrijheidskeure schonk aan de heerlijkheid.

In 1502 werd Michel de Croÿ, heer van Sempy; ridder in de Orde van het Gulden Vlies; enz., heer van de heerlijkheid, maar reeds in 1510 stond hij zijn bezitting af aan de familie de Buignies. In 1562 verkocht de familie de Buignies kasteel en heerlijkheid van Attre aan de familie de Franeau.
Een telg uit het geslacht de Franeau zou — naar aanleiding van een moord op een familielid — uit Engeland (waar de Franeau’s tot de landadel behoorden), gevlucht zijn en in onze streken beland zijn.

… / …

Philippe Franeau (Mons 27 januari 1539 — 1574) was de tweede zoon van Claude Franeau, heer van Gaillart, Brillon, enz., en van Jeanne Fourneau, genoemd van Bagenrieux, vrouwe van Caumont, enz. Philippe Franeau, heer van Hyon, Brillon, Arbre, Attre, Venize, enz., huwde met Jeanne François, erfvrouwe van Bertemont, enz., dochter van Sévérin François, heer van Séméries; enz., en van Jeanne de Brognart, genaamd le Valle. Het echtpaar Franeau-François had twee kinderen:

• — Sévérin, die volgt; en
• — Charlotte (1569-1623), huwde met Antoine van Doornik, baron van Oisy en Avrincourt; heer van Noyelles (Bellone), Adnonc, Mericourt, Faverolles, Chaucy, Rumaucourt, Placy, Quesnoy, Sandermont, enz., zoon van Ponthus van Doornik, ridder, en van Jeanne le Pesqueur.

Sévérin Franeau (° Mons 22 januari 1564), ridder; heer van Hyon, Brillon, Arbre, Attre, Gommegnies, enz., trouwde met Adrienne van der Burch (een zus van Jan van der Burch, aartsbisschop van Kamerijk), dochter van Jan van…

… Eveneens in het park staat een 1 7de-eeuwse, ronde duiventil (met op de top een klein klokketorentje), die goed is voor 3.800 nestelende duivenpaartjes.
Dichtbij de achterzijde van het kasteel staat de voormalige schandpaal van Attre, die door de kasteeleigenaars voor vernieling kon behoed worden.

Nadat een kasteeleigenaar entoesiast was teruggekeerd van een reis naar Zwitserland, liet hij — bovenop een steile rotswand van een oude steengroeve in het park — een Zwitsers chalet in hout optrekken.
En dan is er ook nog de «Tour Vignou». Dit bouwwerk, waarvan nu nog slechts een torenfragment overblijft, zou — volgens de overlevering — het restant zijn van een imposante versterking, die reeds in de tijd van de Vikings werd opgetrokken. Afhankelijk van de diverse bronnen moet de oprichting van deze sterkte gesitueerd worden tussen de 9de en de 12de eeuw.

Die toren, de «Tour Vignou», deed dienst als toevluchtsoord en behuizing van een plaatselijke bandiet en baanstroper: «Vignou» genoemd. Deze onverlaat hulde zich in een monnikspij en al buigend en biddend — zijn paternoster in de hand — schuifelde hij in de richting van de argeloze …

Lees alles over dit kasteel in deel 5 van de reeks “Van Kasteel naar Kasteel” door Paul Arren.